Süperiletken Araştırma Grubu
Grup koordinatörü: Doç. Dr. Fırat KARABOĞA
Araştırmacılar: Doç. Dr. Sait Barış GÜNER, Doç. Dr. Murat ABDİOĞLU
Süperiletkenlik 1911 yılında Hg ve Pb metalleri ile keşfedilen çağımızın en önemli buluşlarından birisidir. Devam eden yıllar içerinde de günümüze kadar bir çok süperiletkenlik özelliğe sahip malzemeler keşfedilmiştir. Keşfedilen her yeni süperiletken yeni araştırmacıların ve araştırma gruplarının odak noktası olmuştur.
Süperiletken malzemeler belli şartlar (düşük sıcaklık) altında elektrik enerjisinin kayıpsız(dirençsiz) bir şekilde iletilmesi ve mükemmel diyamanyetik özellik göstermesi ile bilinmektedir. Keşfinden bu yana günlük hayatımızda da yaşam kalitemizi artıran önemli bir teknoloji haline gelmiştir. Bununla birlikte bir asrı aşan zaman içerisinde konu bilimsel açıdan gizemini ve güncelliğini halihazırda korumaktadır. Bugüne kadar süperiletkenlik ve uygulamaları alanında 11 bilim insanına 6 adet Nobel fizik ödülü verilerek bir alanda en çok Nobel ödülü alan, Dünya’da aktif araştırma ve geliştirme alanı özelliğini koruyan önemli bir konudur. Geçmişten günümüze süperiletken çalışmaların web of science (wos) verilerine göre ilginin oldukça fazla olduğu görülmektedir. Ülkemizde 300 kadar bilim insanı SCI kapsamında Türkiye adresli yayınlara ortak olduğu görülmekte olup günümüzde de dünya çapında süperiletkenlik alanında çalışan araştırmacılar ve araştırma grupları arasında üst sıralarda yer almayı başarmış durumdadır.
Süperiletken malzemelerin çok geniş bir spektrumda uygulama alanı bulunmaktadır. Süperiletkenler sadece geleneksel elektriksel makinelerin performansını arttırmakla kalmaz yeni teknolojik cihazların keşfini de olanaklı kılmaktadırlar. Araştırma konularında yer alan başlıca süperiletken uygulamaları; Yüksek hızlı süperbilgisayarlar, Manyetik alan sensörleri-SQUIDS (magnetoenceptholografi-magnetokardiografi ve ultra-hassas manyetik alan sensörleri vb.), Süperiletken analog-sayısal dönüştürücü devreler (telekomünikasyon ve uydu teknolojileri), Süperiletken ışınım dedektörler, SMES(manyetik enerji depolama sistemleri), MagLev(Süperiletken Manyetik Kaldırma Trenleri), Elektromıknatıslar(CERN), ITER(Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör), SFCL (süperiletken hatalı akım sınırlayıcılar), Transformatör, Güç kabloları, Rüzgar Tribünleri, Gemi Motorları, ve Hidrojen Seviye Sensörleri olarak sıralanabilir.
Süperiletkenlik bugünkü teknolojide kısmen fakat önemli şekilde hayatımıza girmiş bulunmaktadır, yakın gelecekte de Sanayi 4.0 ile birlikte çok daha yaygın hale gelmesi beklenmektedir. Süperiletkenlerin günlük hayatta kullanıldığı ve süperiletken malzemeye bağlı olan en büyük ticari pazar manyetik rezonans görüntüleme sistemleridir. Dünyada her yıl 5000’in üzerinde yeni MRI sistemi kurulmaktadır. Çok hızlı şekilde süperiletken uygulamalarının arttırılması ve mevcut sistemlerin maliyetlerinin de düşürülmesi ile ilgili araştırmalar hızla devam etmektedir.